Samstag, 11. September 2010

گؤز یاشی


.خبر: اورمودا آنا ایله اوغولو بیر یئرده دارا چکدیلر




آ.ائلیار
گؤز یاشی

آتا ایش سیز
آنا ایش سیز
بالادا ایش سیزدیر!
*
بیرینین آدینی قویدولار قاچاقچی!
یرینین آدینی قویدولار قاتیل!
یرینینده آدینی قویدولار ضد انقلاب!
*
هر اوچونوده
بیر گونده
بیر ساعاتدا
 دارا چکدیلر
*
مندن سوروشمایین
ائلین هاردادیر؟
وطنین هارادی؟
اوین هاردادیر؟
*
منیم اویم داردادیر!
وارلیغیم
یوخلوغوم داردادیر!
اورمودا!
آذربایچاندا
ایراندا
بوتون دنیادا!
*
بوتون دنیانین شعرلری
بیر دامجی گوز یاشینمدا آخیر.

٣ مرداد ۱٣٨۹

Donnerstag, 9. September 2010

تورکان اورمولونون شعرینه بیر باخیش


تورکان اورمولونون شعرینه بیر باخیش

آیسان ائلیار

” نه باخیشلار یاشیرام/ رنگلرین آنلادا بیلمه ره م…”
تورکان اورمولو
اورمولو تورکان تخلص ایله شعرلرینی امضالیان، گنج قادین شاعر، تورکان رضازاده اوصالو، ۱۳۶۴-نجی ایلده جنوبی آذربایجاندا، اورمو شهرینده دنیایا گلدی. متوسطه دوره سین علوم انسانی رشته سینده قورتاراندان سونرا، ۱۳۸۲-نجی الده اورمونون آزاد دانشگاهیندا حقوق اوخودو. ۱۳۸۷-نجی ایلده لیسانس آلدی. ائله هامان ایلده ده آنکارا دانشگاهیندا حقوق بین الملل رشته سینده تحصیلینین دالیسین توتدو.
اونون ایلک شعر کتابی۳۴ قطعه عنوان سیز شعرلرله ۱۳۸۴-نجی ایلده “گؤردوم” آدیله یاییلدی.
کتاب عرب و لاتین الیفباسی ایله اورمودا یاز نشریاتی طرفیندن ۱۲۰صحفه ده چاپ اولوبدور. ترکان اورمولونون شعرلری بعضاً ادبیات سایت لاریندادا یاییلیر.
***
۱۳۵۷-نجی ایلدن، بهمن قیامیندان، ایندیه جَن ، بو۳۱ ایلین ایچینده ، جنوبی آذربایجاندا، ایکی عرصه ده بویوک ده یشیک لر اولوبدور. بونلارین بیریسی ملی اویانیش و اوبیریسی ده ادبیاتینان هنر ساحه لری دی کی بیر- بیرنه گنیش تأثیر قویوبدو. یازیچیلار اؤز کیملیک لرینه پی آپارارکن بیلیرلر نه یازسینلار و کیمه یازسینلار. تورکان دییر:
من تورکان ام ،تورک قیزییام!/ آذربایجان اولدوزویام !/ آنلامیشام وارلیغیمی!/ اؤز دیلینی قانما دئمه!
شهریار، سهند، و سابیر کلاسیک ادبیاتدا ینی آدیملار آتدیلار. علیرضا اوختای بو آدیملاری داها اره لیه گؤتوردو. و سحر خانیمین یازی لاریله مدرن شعریمز ده ریندن نفس آلیب جان تاپدی.
تورکان یازیر:« طبیی سون ایللرده… سون ایکی اوچ اون ایلین ایچینده گؤنی آذربایجان دا ، آنا دیلینده یازیلان اثرلرین سایی آرتیب، بو شعرساحه سینده داها چوخ گؤزه چارپیر.طبیی زامان بو اثرلرین یوزده نئچه سینین گرچکده ن بیر ادبی اثر اولدوغونا قرار وره جک تیر…»
گئچن ییرمی ایلین ایچینده مدرن و پست مدرن ادبیاتی گؤنی آذربایجاندا باکی، استانبول، تهران، و دنیا یازیچیلارنین تأثیرلری آلتیندا گؤزه گلیم قده ر گوجلنیب دیر. عزیز سلامی، سلیمان اوغلو، دومان اردم، محمدرضا لوایی، آیدین آراز، هادی قره چای، اسماعیل اولکر و ها بئله باشقالاریندان آد آپاریرلار. قادین شعرینده سحرخانیم، نیگار خیاوی، زیباکرباسی، ترکان اورمولو و بئله بیر شخصیت لر بتون گوجلرینن چالیشرلار.
تورکان خانیم ۱۳۸۷-نجی ایلده “قیزیل آلما” سربست شعر فستیوالیندا سئچیلن شاعرلردن بیری دیر. بو شاعرلرین آدی بئلدی: – سعید موغانلی، زیبا کرباسی، الوار غلیوند، دومان اردم و ترکان اومولو.
***
ترکان اورمولونون “گوردوم” توپلوسو بو شعرینن باشلانیر:
دوستاقدا شعر یازان
شاعری خاطیر لاییرام!
جان وئرن
قادین شاعیری ایله بیرلیکده!…
شعر محبسینده یاشارکن
گئجه نین یاریسی،
اللریمده
زور زنجیری
جینگیلده ییر…
قینامایین کلمه لری
شاللاقلا سام!
آیین
نازلا ساچماسی
غرورومو
ازمکده دیر!
قینامایین آغلاماسام!
او،
دوستاقدا
غرورویلا چکمکده دیر!…
***
ترکانین شعرینین خصوصیت لری:
« دوستاقدا شعر یازان/ شاعری خاطیر لاییرام!/جان وئرن/
قادین شاعیری ایله بیرلیکده!…»
عادی جمله لر ، اجتماعی آنلاملا. شعرین خصوصیتی دالدا گلیر:
«شعر محبسینده یاشارکن/ گئجه نین یاریسی،/ اللریمده/
زور زنجیری/ جینگیلده ییر…»
شعر محبسی ایله زور نجیری”گیزلی لیک”- ی گورسه دیر.
« قینامایین کلمه لری / شاللاقلا سام!/ آیین/ نازلا ساچماسی/
غرورومو/ ازمکده دیر!»
“تصویر” و” تانیش لیق سیلمک”. قایدا و عادت بئله دی کی کلمه یازیلسین، یوخ کی شاللاقلانسین. شاللاق سؤزو تانیش لیغی سیلیر.
« آیین/ نازلا ساچماسی/ غرورومو/ ازمکده دیر!»
آیین نازلی ساچماسی سئوینج یارادار، امما بورادا ترسینه اینجیتمه تؤره دیر و غرورودا ازیر. عذاب وغم – غصه وریر.
تصویرقرابت و” ترسه دویغو ” گؤسترمک ایله گؤزه لیک یارا دیر.
« قینامایین آغلاماسام!/ او، / دوستاقدا/ غرورویلا چکمکده دیر!…»
او، کیم دی و نه یی چکیر؟ شاعربو ایکی توره مه نی بیزدن گیزله دیر. شعرین باشلانئشیلا سونو، دوستاقدا شعریازان شاعرین عذاب چکمکین اوخوجویا گوستریر. شعرخاطیر، محبس و آی کلمه لریله بؤلونوب و سونرادان بو تون ” قوشولوب” دور.
***
۱۷
سیزیلدامارام!
گؤزلریمده کی سایمازلیق،
گؤزلرینین یاشینی
سالخیم
سالخیم
سره جک.
نییه سنی ازدیریم!؟
ایسی گونش
گئنیش زمی وارایکن
حلال اولسون ورزه ن!
-نین معناسین بئله یازیر:vərəzənاو
اوزومو گونش آلتیندا قوروتماق اوچون حاضیر لانان یئر.»
او بورادا یارین روحی خصوصیت لریندن بیرینی عاشقه گؤرسه دیر. شعرین دیلی جماعتین گؤنده لیک دلی اولارکن بیرکلمه ده اورمو لهجه سیندن اوندا گلیبدی و جانایاتان بیرآهنگده مالیکدیر . گوزیاشینی داملا-داملا آخیدماق ، اوزوم گیله لری سالخیمدا توپلانان کیمی توپلاماق، سالخیم -سالخیم یاناقلار وره زنینده سرمک، و او بیری طرفدن مخاطبینه ایسسی گونش له ورزه نی پئشکاش اتمک ، اوخوجودا درین بیر گؤزه لیک حسی یارادیر.
جنوبی آذربایجان ادبیاتی دیل باخیمیندان باکی- استانبول ادبیاتینین تقلید چی لرینین الینده بوغولور. بو وضیعت سیاسی ادبیاتدا داها ارتیق اوره ک بولاندراندی.
ادبیات خالق اوچون وگؤزه لیک اوچون یارانیر. طببی دی کی گره ک محیط ده اولان جماعتین ؤز دلینه یازیلسین. آیری دیل و لهجه لرده ن تأثیر آلماق ؤز یرینده گؤزه ل دیر ، آمما تقلید بوتون ایشی کورلویور. اومود لویوک کی عزیز تورکان شعرینین بو خصوصیتینی داها ارتیق گئنیش لندیره و جنوب ادبیاتینا بؤیوک بیر تأثیر قویایا.
*
۱۳
یوللارین شعرلریندن
دؤنمز یولچولاریندان،
یورولموشام!
یول دؤیمه یه امر ائتمه!
بیرجوت جیریق باشماقلا،
بو یوللارا باخیب دا
یولچولاری سئومه یه،
چوخداندیر آلیشمیشام
من
اوزاقدان سئومه یه!
***
گنج قادین شاعر یاشایشا ینی فکیر لرله تزه باخیشلار سالیر. او یولچولارین یول نغمه لریندن و گدر-گلمزه اوز قویمالاریندان داها یورقوندو. سئوگی یاخیندان قدغان اولدوغو اوچون اوزاقدان سئومه یه عادت ادیبدیر. اوزاقدان سویشمک و سوگینی اوزاقدان قوروماق ، عشق و محبت عالمینده ینی بیرباخیشدی. مخصوصاً اورادا کی بوعشق فردی یوخ بلکه اجتماعی بیر سوگیدی. بو باخیش آزاد بیر حرکت دی ، سئوگینی زیندانلاردان ، چارمیخ لاردان قورتارماق اوچون. یاشایشی و انسانی سئومک اوچون. نئجه کی او بو کتابدا گلمیین شعرلرینین بیرنده بئله دییر:
منی بوراخمیان
ایکی ورغونوم وار
ایکی دلیم!
بیرینین آدی یاشام دی
بیرینین آدی ؤلوم
اوجا بویلو یاشام گؤزه لدیر،
منه باخار
شعر یازار
شراب ایچر…
ؤلوم سه
تکجه خبر گؤنده رر
سوندا منیم سن دییر.
نه ایسه
من سوگیلیمی سئچمیشم
گئدین دیین ؤلومه
یاشام لا سئویشمیشم.
***
ترکان اورمولون شعر دنیاسیندا منده ” گؤردوم” بیز ده گؤردوک وطنی ، خالقیمیزی. واونلارین بدیعی انعکاسینی استبدادین زنجیرلرینده. مهربان تمیز و هنر-یله باغلی اولان باخیشلاریندا. بوتون عاطفه لی دیغولو و معصوم هارایلاریندا.
” گؤردوم” ، بو شعرلراوچون دوغرودان بیر گؤزه ل عنوان دی. بیزیم اوچون کی وطن قربت ایدی ، قربتده قفس، بو گؤزه ل بدیعی باخیشلار وطنه دنیایا، یاشایئشا انسانا؛ کؤنلوموزده بیر گئنیش پنجره آچیر سئوگی نن اومودا کی آزادلیق دویغوسو اوندا دالغالانیر.او شعار ورمیر، قهرمان دالیجا دولانمیر، فردیتی و حس ایله عاطفه نی ایشه توتور.اولومدن به زار دی ، یاشایشی سئورکن اونا گووه نیر. سئوگینی یئرده آختاریر، گویلرده یوخ. باخیشیندا توپلوما طبیعته و شئ لره کلّیتی بوراخارکن جزئییاتا یاپیشیر. منلیینی دوشونرکن انسان سوگیسین اونوتمور. بیر بللی عقیده – ایمان پنجره سیندن دنیایا باخمیر. ؤزو خانیم اولارکن قادین لیق خصوصیت لرین شعرینده چوخ گؤزه ل شکیلده گؤستریر. دیلی جماعتین دیلینه یاخیین اولدوغو حالدا شعرین جوهرین وعنصرلرین یئر به یئراوخوجویا قایتاریر. ساده جه بیر ینی شعر- هنر دنیاسی یارادیر. بیر عالم کی نه گئچمیشه اوخشاییر نده گلجکه. گئچمیشدن بیر سو ایچیر گلجکدن یوز.
ادبیاتیمیزی گوجلندیریب قاباغا آپارماق اوچون بیر نئچه موضوعنی گؤزده ن
قویمامالییق: ۱- شعرین عنصرلارینی داها چوخ ایشه توتماق . ۲- جنوبی آذربایجان ترکی سینین اصالتین قوروماق ۳- محلی و منطقه لی فیکیرلر دن گئچیب دنیا سطحینده اولان گؤروشلره صاحاب اوماق. ۴- پیسیخولوقییا، سوسیولوژی، ادبی و فلسفی علم لریندن دنیا سطحینده فایدالانماق.
***
بیر قیزیل آلما یوخ، ایکی قیزیل آلما یوخ، ایکی یوز قیزیل آلما، سیزین اوچون،
سیز اینجه صنعتکارلاریمیز اوچون، باغیش اولسون،هدییه اولسون. سیزین اوچون کی، یاساق اولموش ، قیفیل لانمیش دلیمیزین قیفیل لارینی آچیب سیندیریر سیز. قیفل لارین آچارلاری سیزده دیر. قفیل لارین آچارلاری بیزده دیر.
۱۶
تکلیگیمدکی آخشام…
گؤزلری دولار آراسیرا!
گؤزلرینین رنگینی
یادیرغاماسین-دئیه،
سؤزلرین یازار آرا سیرا …
معجزه لی بیر سؤز آغلار…
سطیرلر
آردی آردینا دولار،
باخیشلاریندا چابالار!
سطیر لرین رنگی آتار،
خاطیر لار…
خاطیر لار…
خاطیر لار …
۱۸٫۰۶٫۲۰۱۰
---------------
Türkan Urmulunun şerinə bir baxiş
منبع :
آذربایجان
azer-online.com

Mittwoch, 8. September 2010

خطبۀ پایان-رضا براهنی


"خطبۀ پایان" شعری جدید از رضا براهنی شاعر و نویسنده نامدار

ادبیات — September 2, 2010 15:37 — 7 Comments

خطبۀ پایان

رضا براهنی
ما همه در عصر شوم خداحافظی در برابر هم ایستاده ایم
و این، متنِ من است
همه در عصر شومِ خداحافظی
ببین سراسرِ عمرم را که در ذیل متن های پرنده وَ پرنده شناسی عبور می کند
و متن ها عبور می کنند نه بیت به بیت
که به مصراع های هر شکسته شکلی که چشم هایم آغوش های فراموشی را به زخم های درونم بسپارند
سراسر عمرم را به تماشای آن نگاه یشمی به آب و خاک و باد سپردم جهان را سراسر یشمی دیدم
جدایی هایم از کشتی ها و آدم ها را یک به یک به یاد دارم:
ما همه در عصر شوم خداحافظی در برابر هم ایستاده ایم
الواح نام های خاتونانِ دنیا را بر سینه ام نگاشته دارم حتی اگر به کسی آنها را نشان نداده باشم
تنها وقتی جهان تمام شد از آسمانی دیگر نزول خواهند کرد
زیر ستارگان جدید روشن خواهد شد که من، آری، من کسی را جز خود فراموش نکرده ام
شاگردِ حرفه ای آغوش های گشوده بوده ام هرچند گوشه نشین خیالِ هر جمعی
هر کس عمیق تر بزند زخم را، گو بزن! این منم که دستش را می بوسم
قصدم از این سفر شناختن پرنده ای بوده که در آغوش او گرفته شدن را تنها با فراموشیِ خودِ آغوش آزموده ام
بی رحم بوده ام؟ به خود یا به دیگری؟ نمی دانم اما غلامِ حلقه به گوشِ آغوشهای گشوده بوده ام
بازوی من همیشه از باز الهام می گیرد روزی ام از روز شبم از ظلمتی که شما بر روز حاکم کردید وَ بر باز وَ بر بازو
یک روز هم الهۀ گمنامی گوشم را از پشت سر گرفت و جوید و بعد چیزی جویده گفت، بعد هُلم داد
به سوی نقش های آهوی رنگینی که من به محض رؤیت هُرمِ بهشتِ او بهشت را فراموشیدم
یک روز هم خدا ـ همان خدای بزرگ ـ شخصاً ـ نه از طریق واسطه ای ـ گفت، مرا با تو در ظلمات تنها گذشته،
رفته خداوندیِ جهانی دیگر را به دست گرفته، زیرا که از منی به نام بندۀ خود سراسر و یکسر نفور وَ نومید بوده است
من زخم هایم را حتی از چشم حافظه هایم مخفی نگاه داشته ام
زیرا که من دو حافظه دارم، یک حافظه برایم هرگز کافی نبوده
حافظه ای از تمام فراموشی و حافظه ای یادگار آن تمام فراموشی
از من فقط یک ساعد و سه انگشت و دو چشم یشمی مانده، که آنها را هم به دوزخِ قلمم تسلیم کرده ام
کسی که زنی زانیه را می کشد نمی داند که خود زنازاده است
هزاران هزار سال پیش از اختراع خدا
مگر مردمان جهان جز زنا کار دیگری کردند؟
مگر تمامی آن زانیان و زانیه ها نبودند که ایمان آوردند
که گفتند اگر خدایی هست باشد، اگر نیست بهتر است دستکم در خیال هر کسی باشد
من در برابر دوزخ دست به سینه سر فرود می آرم
خواه از آنِ آدمیان، یا فرشتگان، وَ یا خودِ تو ـ برای من که هر سه یکی است
کسی که نداند که من چگونه پشت به او می کنم نمی فهمد فردوس زشت ترین خاک جهان است
چرا که “طاعت”، خواستنش، پلیدترین خودخواهی
و اجابتش، فاحش ترین حقارتِ دنیاست
ما فقرِ این مداد آزاد را با سرسرای این کائنات زروَرَقی داد و ستد نمی کنیم
با این مداد فِسقلی ام واژه های زبان را به سرپیچی دعوت کردم
سرم را پیچیدم گردنم را افراشتم روی دو پایم بلند شدم
حالا بمان! بمان آن پشت سر و تماشا کن ببین از این پلِ بی پل چگونه گذر کردم
با شهوتِ عبور که من شهوتِ عبور داشته ام
و تو شهوتِ فرو ماندن در آن تالابِ ابتدایی پوشالی
بهتر! چه بهتر! که رونده ست آینده وَ زنده ست
هزاره های شبی را پشت سر گذاشته ام تا بگویم که تو، همین تو، یکسره پوشالی هستی!
با آن باغ قلابی خیالی که در آن بی شعورهای کفن پوش و مُرده مجیزت را می گویند
آنان که صدها هزارسال پیش از آن که بمیرند مرده بودند
حالا سراسر عمرم عبور می کند به سوی این پرنده شناسی وَ این متنِ من است
بی بال می پَرَم بی رحم بوده ام اول به خود، که بعد به دنیا، سراسر بار
بی بال می پَرَم تا این که این جهان بداند که من چشم از خواب، نیمه بیداری و بیداری، با هم پوشیده ام
آنقدر تهدید کن با چشم های تیرۀ غیظ آلودت که تهِ مابعدالطبیعه ات در برابر خلقِ جهان بزند بیرون
دعای خلایق شبانه روز این است که پیش از آنکه جهان را یکسره ویران کنی، به طرفة العینی ویران شوی
کسی که سرنوشت جهان را، جهان مندرسش را، به دست بی کفایت تو می سپرد
فرقِ الاغِ بارکش را از آهوی سرکش خوش خطّ و خال نمی دانست
مرا پرندگان زیبای آیندۀ جهان بر این زبان در این زمان زاییده اند
تُف بر تو و هزاران تُف بر تو که جهانِ به این زیبایی را به دست تاریکی، به این پلیدی سپرده ای!
حق داشته ایم حق داشته ایم نخواهیم دنیا ما را به نام تو بشناسد
کسی که دنیا را به رنگ یشمی روشن دیده هرگز دنیا را فراموش نخواهد کرد
حتی اگر دنیا آن یشمیِ روشن را فراموش کرده باشد
زیرا که عادت دنیاست اصلِ فراموشی وَ عادت من این نیست زیرا انسان مخالفِ نسیان است
چرا تمام جدایی هایم را به یاد نیارم؟
چرا فراق هایم را شبانه روز خواب نبینم؟
و مردگان جوانم را چرا از زیر خاک درنیارم؟
و استخوانهاشان را با لبان لرزانم با اشک خون دوباره نشویم؟
چرا الواح نامهاشان را بر سینه ام ناخوانده بگذارم؟
وقتی جهان تمام شد چرا که دیگر هرگز جوان نخواهد شد وقتی که آن طناب دور گردن این تاریخ پاره شد
آن مردگان از آسمان وَحیی انسانی دوباره روی زمین نازل خواهند شد
روشن خواهد شد که فراموش نکرده ام
شاگرد حرفه ای آغوش های گشوده بوده ام
من فقر این مدادِ آزاد را
و لبخند تلخِ یک زن زندانی از پشت میله های تجاوز را
با سراسر این کائنات زروَرَقی داد و ستد نمی کنم
انسان نامش را نخست از لب و دندان زن شنیده بود نه از لبانِ تو قانونِ تو
ببین سراسر عمرم را آری سراسر عمرم را، که در ذیل متن های پرنده و پرنده شناسی عبور می کند
الواح نامهای خاتونان زخم خورده را بر سینه ام نگاشته دارم
و روشن است اگر به ترازوی عادلی
ایمان خویش را تفویض کرده باشم
روزی که بلندترین روشن ترین و رنگین ترین روز جهان خواهد بود
شهری نزدیک تر شده به تپش های انتظار چندین هراز ساله مان
در زیر پرچم بلند و آزاد و مواج رنگین کمان گیسوانی سرکش بلند خواهد شد
و ثروت خود را بر چشم های فقیر خواهد پاشید
و ما مردها را از چنگ این کابوس چندین هزار سالۀ تاریخی آزاد خواهد کرد
از پشت سر ببین ازین پل بی پُل چگونه می گذرم
این واژه بود در آغاز این واژه است هم اکنون این واژه است به پایان
از من فقط یک ساعد و سه انگشت و دو چشم یشمی مانده که آنها را هم به دوزخ تسلیم کرده ام
تو آبروی خدا را بردی!
ملت چرا به خدایی ایمان بیاورد که قاتلی مثل تو را حاکم این ملت کرده!
هر کس عمیق تر بزند زخم را گو بزن! دستش را می بوسم
ما همه در عصر شوم خداحافظی در برابر هم ایستاده ایم
و این، متن من است.
6-4 شهریور 89، تورنتو ـ کانادا
منبع:سایت عصر نو